Ruimte creëren: durven geven en nemen

Recent gingen we in gesprek met Yvette, die trainingen verzorgt voor Wegwijs in Gedrag. Yvette begeleidt haar eerste groep van leerkrachten. Ze nam ons mee in haar aanpak, de uitdagingen die ze tegenkomt bij het geven van trainingen en wat ze zelf leert van haar interacties met de deelnemers.

‘De training gaat niet alleen maar over kinderen. Soms denken deelnemers dat van tevoren. Maar de training gaat echt over jou: wat jij ziet, wat jouw perceptie is. Wat maakt dat jij het kind zo benadert? Soms reageert een kind met heel ander gedrag op een collega dan op jou. Waar komt dat door?’

Eigen leervraag

Deelnemers hebben verschillende ervaringen, leerstijlen, loopbanen en redenen om aan te sluiten bij de training. ‘Sommige mensen zijn van nature veel bezig met zelfreflectie, anderen helemaal niet’, vertelt Yvette. ‘Dat maakt niet uit. Ik vind het fantastisch als ik een groep heb waarin iedereen heel erg verschilt.’

Het doel van de training is niet om iedereen naar hetzelfde eindpunt te brengen, maar iedereen te ontmoeten waar ‘ie is. Yvette probeert iedereen een paar stappen vooruit te helpen. ‘Iedereen begint met een eigen leervraag’, vertelt ze. ‘Vaak verandert die vraag naarmate de deelnemers zich ontwikkelen.

Het begint bijvoorbeeld met: Er is een leerling die zich vervelend gedraagt. Hoe laat ik hem daarmee stoppen? Maar naarmate de trainingen vorderen, verandert de vraag in: Wat kan ik doen om uit dat oordeel te blijven? Om die leerling een kans te geven?’

Eigenlijk wil niemand zich verstoppen

Het kan best confronterend zijn om te praten over je eigen patronen. ‘Dat vraagt om zelfreflectie’, legt Yvette uit. ‘Daarom probeer ik een veilige omgeving te creëren waarin we elkaar de ruimte geven om ideeën te delen en kwetsbaarheid te tonen.’

Zelfbewustzijn, empathie en goede communicatie zijn belangrijk wanneer de groep samen kijkt naar welke patronen en indrukken het fundament van ons handelen vormen. Maar er is maar één ding echt nodig om je binnen de training te kunnen ontwikkelen: bereidheid om naar jezelf te kijken van elkaar te leren. En dat blijkt soms makkelijker gezegd dan gedaan.

‘Soms is het best moeilijk of spannend om dingen te delen met de groep. Zeker als iemand de hele dag in z’n hoofd heeft gezeten. Dat mag.’ Het is als trainer op dat moment de kunst om niet meteen naar oplossingen te zoeken. Dat geldt ook in de klas. ‘Wanneer je open staat voor wat er in het moment gebeurt, merk je elke keer dat het masker zakt. Eigenlijk wil niemand zich verstoppen.’

Vertragen in plaats van oplossen

‘Veel leerkrachten willen problemen direct oplossen, zodat het snel uit de weg is en ze weer door kunnen.’ Het hoort bij de rol: zij staan voor de klas, dus zij moeten de oplossingen hebben. Die reflex herkent ze wel.

‘Ik sta wel voor de groep, maar eigenlijk ben ik net zo goed één van de deelnemers. Ik heb een andere rol, maar ik weet ook niet alles. De verwachting van jezelf hebben dat je boven de groep moet staan kan op zichzelf al een bron van stress zijn’, legt Yvette uit. ‘Je kan de groep ook met nieuwsgierigheid benaderen: wat brengt iedereen mee? Hoe kunnen we daar met z’n allen van leren?’ Yvette past daarmee de principes van Wegwijs in Gedrag ook zelf toe in haar trainingen.

‘Het helpt om dit te oefenen in een groep. Herhaaldelijk voelen: ja, ik kan gewoon even zakken. Heel iets anders dan in een kramp schieten en snel iets proberen te forceren. Ik mag even vertragen en nadenken. Daarna kan ik bewust vanuit rust een actie ondernemen.’

In beweging komen

Tussen de trainingen door maken de deelnemers opdrachten in de online leeromgeving. ‘Niet iedereen maakt z’n huiswerk op tijd’, lacht Yvette. ‘Sommigen schuiven het tot het einde door. Toch bang dat de juf er dan een oordeel over heeft.’ Yvette nodigt de deelnemers uit om hun ervaringen in een vroeg stadium te delen. Ook al zijn ze er nog niet tevreden over of is het voor hun gevoel niet af. ‘Niet wachten tot het perfect is, gewoon in beweging komen.’

Door tussen de trainingen door actief te werken aan de opdrachten en met elkaar mee te denken, oefenen de deelnemers een half jaar lang met de dingen die ze leren. En die ervaringen worden weer mee teruggenomen naar de trainingen.

Tijdens de trainingen oefenen deelnemers met elkaar om te vertragen en ruimte te creëren. ‘We nemen niet altijd de ruimte om even te landen in de situatie en te bekijken wat er écht nodig is. Pas als je zelf die ruimte durft te nemen, kun je ook ruimte maken voor anderen.’